Het wrak van de San José heeft eeuwenlang tot de verbeelding van schatzoekers gesproken. Nu is het het middelpunt geworden van de activiteiten van Colombiaanse onderzoekers, die zijn begonnen met het bergen van de aan boord verborgen kostbaarheden. Het schip zonk tijdens een zeeslag in 1708. Volgens schattingen vervoerde het 200 ton goud en zilver.
De San José was een driemaster galjoen van de Spaanse vloot, uitgerust met 64 kanonnen. Het schip werd in 1697 te water gelaten en ging een jaar later in dienst. Het schip heeft 10 jaar dienst gedaan tot aan de zeeslag tussen Engeland en Spanje voor de kust van Cartagena de Indias in Colombia. Het was een grote tragedie, want van de ongeveer 600 bemanningsleden hebben slechts enkele zeelieden het overleefd.
De heilige graal onder de scheepswrakken
De Spanjaarden aan boord van het galjoen vervoerden schatten die onder andere uit Peru en Bolivia waren buitgemaakt. Het schip zou naar het Iberisch schiereiland varen, rechtstreeks naar het hof van koning Filips V. De vorst zou letterlijk met goud worden overladen. De San José vervoerde namelijk ongeveer 200 ton goud, zilver, smaragden en andere kostbaarheden, waaronder keramiek en Chinees porselein. Deskundigen schatten dat de schat vandaag de dag ongeveer 17 miljard dollar waard zou zijn.
De doodsteek voor het galjoen bleek een kanonskogel te zijn, afgevuurd vanaf een van de schepen van de Britse vloot, die precies raak was op de plek waar het kruitmagazijn onder het dek zich bevond. Het is niet moeilijk voor te stellen dat het Spaanse schip vrijwel onmiddellijk explodeerde en binnen enkele ogenblikken naar de bodem zonk. Veel bemanningsleden kwamen vrijwel onmiddellijk om het leven.
Van wie is de schat van de San José?
Driehonderd jaar lang was de San José het doelwit van schatzoekers, maar niemand wist precies waar het schip was gezonken. Pas in 2015 werd het wrak gevonden, en de locatie ervan werd gelokaliseerd in het kader van een gezamenlijke Brits-Colombiaanse onderzoeksmissie. Het bevond zich op een diepte van ongeveer 600 meter voor de kust van Cartagena de Indias.
Hoewel de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur in 2018 Colombia heeft aanbevolen om het schip zelf te bergen, beweert het land dat het wrak en de artefacten die er deel van uitmaken het nationale bezit van de Colombianen zijn. Interessant is dat maar liefst drie landen aanspraak maken op het galjoen: Spanje, Colombia en Bolivia. Madrid beweert dat zij volgens de wet en internationale verdragen recht hebben op alles wat zich aan boord bevindt, omdat het schip op het moment van zinken onder Spaanse vlag voer.
Wat is er tot nu toe uit de zeebodem gehaald?
De inheemse bevolking van Bolivia is daarentegen van mening dat de schat aan hen toebehoort, omdat de artefacten uit hun land afkomstig zijn. Colombia voert als argument aan dat het galjoen zich in hun territoriale wateren bevindt. Daarom heeft de regering in Bogota besloten om op eigen houtje te beginnen met de bergingswerkzaamheden op de zeebodem.
Onlangs hebben de wetenschappers die hieraan werken de voorwerpen getoond die al zijn geborgen. Het gaat onder meer om een kanon, een porseleinen beker en enkele munten die in de schatkamer lagen. Deze artefacten zijn met behulp van op afstand bestuurbare ROV-voertuigen naar de oppervlakte gehaald. “Door de voorwerpen terug te vinden, krijgen de Colombianen de kans om via materiële getuigenissen kennis te maken met de geschiedenis van het galjoen San José”, aldus Alhena Caicedo Fernández, directeur van het Colombiaanse Instituut voor Antropologie en Geschiedenis.
Hoewel er tot nu toe slechts enkele artefacten zijn geborgen, zeggen de Colombianen dat dit slechts een voorproefje is van wat ons te wachten staat, want het werk is eigenlijk nog maar net begonnen. Wetenschappers willen tegen het einde van 2026 alle voorwerpen die ooit deel uitmaakten van de San José hebben geborgen. De Colombiaanse regering verzekert dat alle schatten zullen worden geconserveerd en vervolgens naar een van de musea zullen worden overgebracht.
