Het nieuwste rapport van PAN Europe heeft de aanwezigheid van trifluorazijnzuur (TFA) – een afbraakproduct van PFAS-pesticiden – aangetoond in maar liefst 81,5% van de geteste graanproducten. De hoogste concentraties werden aangetroffen in ontbijtgranen en brood. Volgens de website dlahandlu.pl is dit het eerste grootschalige EU-onderzoek dat de werkelijke omvang van het probleem van “eeuwige chemicaliën” in voedsel aantoont.
- PAN Europe heeft TFA aangetroffen in 53 van de 65 geteste producten die in 16 EU-landen zijn gekocht.
- De hoogste concentraties werden aangetroffen in Ierse ontbijtgranen – 100 keer hoger dan in leidingwater.
- In Polen werd TFA alleen aangetroffen in spelttoastbrood, in een relatief lage concentratie.
- Tarweproducten bleken het meest verontreinigd te zijn.
- Dit is het eerste EU-onderzoek, ondanks het feit dat regeringen TFA in voedsel nog steeds niet controleren.
“Eeuwige chemicaliën” in voedsel. Wat bleek uit het rapport van PAN Europe?
Het rapport, gepubliceerd door Pesticide Action Network Europe (PAN), werpt licht op de omvang van de verontreiniging van Europese voedingsmiddelen met trifluoroctaanzuur (TFA). Deze stof ontstaat bij de afbraak van pesticiden die PFAS bevatten – “eeuwige chemicaliën” die niet afbreken en zich ophopen in het milieu.
PFAS komen al jaren in de bodem en het water terecht via pesticiden, en in voedsel via onder andere verpakkingen, industriële middelen of residuen in productiesystemen. Volgens de website dlahandlu.pl is TFA een van de meest veelbelovende indicatoren geworden voor overmatig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op industriële schaal in de EU.
81,5% van de onderzochte producten bevatte TFA
De onderzoekers analyseerden 65 graanproducten: brood, ontbijtgranen, pasta en koekjes die in 16 EU-landen waren gekocht. De resultaten zijn ondubbelzinnig:
- TFA werd aangetroffen in 53 monsters, d.w.z. in 81,5% van de onderzochte producten.
- De meest blootgestelde producten bleken tarweproducten te zijn: brood, baguettes, broodjes en spaghetti.
Dit is het eerste EU-onderzoeksproject dat TFA in voedingsmiddelen zo gedetailleerd analyseert. Eerdere analyses hadden voornamelijk betrekking op drinkwater en Europese wijnen.
Waar werden de hoogste concentraties gemeten?
De meest verontrustende TFA-niveaus werden aangetroffen in:
- Ierse ontbijtgranen – een concentratie die maar liefst 100 keer hoger was dan in kraanwater,
- volkorenbrood uit België en Duitsland,
- klassieke Franse stokbrood.
De stof werd ook aangetroffen in producten zoals:
- spaghetti,
- tarwebroodjes,
- peperkoek.
Hoe scoort Polen? Twee producten, twee verschillende resultaten
Het onderzoek omvatte ook twee producten uit Polen:
- sękacz – geen detecteerbare TFA,
- spelttoastbrood – aanwezigheid van TFA, maar op een laag niveau, een van de laagste niveaus in de hele lijst.
In de praktijk betekent dit dat Polen niet tot de groep landen met het hoogste risico op TFA-verontreiniging behoort, maar het probleem is niet marginaal.
Waarom houden regeringen geen toezicht op TFA?
De PAN wijst op een belangrijke lacune in het systeem: geen enkele regering van een EU-land houdt momenteel toezicht op TFA in levensmiddelen. Er zijn ook geen verplichte normen voor deze stof.
Deskundigen verklaren dit door het ontbreken van een formele classificatie van TFA als toxisch gevaar, ondanks het feit dat de bronnen ervan afkomstig zijn van PFAS, die door wetenschappers ondubbelzinnig worden aangemerkt als persistent en accumulerend in het menselijk lichaam.
Zoals de website dlahandlu.pl benadrukt, kan deze lacune in de regelgeving nog enkele jaren blijven bestaan, omdat de EU nog bezig is met het opstellen van een wettelijk kader voor de beperking van PFAS in de landbouw- en voedingssector.
Tarweproducten zijn bijzonder kwetsbaar
Volgens de auteurs van het rapport zijn het juist tarwekorrels die de meeste TFA-residuen accumuleren. Daar zijn verschillende redenen voor:
- intensief gebruik van pesticiden op tarweplantages,
- de hoge doorlaatbaarheid van de bodem in de teeltgebieden,
- het grotere aantal technologische processen waarbij PFAS-residuen kunnen ontstaan (bijv. verpakkingen, productielijnen, antikleefmiddelen).
Noodzaak van systematische monitoring
Deskundigen zijn het er unaniem over eens: TFA moet, net als andere PFAS-afbraakproducten, op EU-niveau worden gemonitord. Zonder dit zal het moeilijk zijn om het volgende te bepalen:
- de werkelijke blootstellingsniveaus van consumenten,
- de trends in verontreiniging in bepaalde voedselgroepen,
- de doeltreffendheid van maatregelen om het gebruik van PFAS in de landbouw en de voedingsindustrie te beperken.
