De wetenschap heeft verklaard hoe een verborgen meer, met water dat drie keer zo zout is als zeewater, deze roodachtige waterval midden in de Antarctische gletsjer doet ontstaan
In een van de koudste gebieden ter wereld bevindt zich een vreemde dieprode waterval die wetenschappers al meer dan 100 jaar voor een raadsel stelt. Het gaat om de Blood Falls, gelegen in de droge valleien van McMurdo, naast de Taylor-gletsjer in Antarctica. Vanuit deze enorme ijsmassa stroomt een roodachtige vloeistof naar het Bonneymeer, alsof er bloed uit een wond stroomt.
Dit fenomeen werd in 1911 ontdekt door de Australische geoloog Thomas Griffith Taylor. Destijds speculeerden de eerste ontdekkingsreizigers dat de rode kleur te wijten was aan de aanwezigheid van algen, maar die hypothese werd meer dan een eeuw later verworpen.
In 2017 publiceerde een team van Amerikaanse wetenschappers in het Journal of Glaciology de definitieve verklaring voor de oorsprong van de mysterieuze kleur van deze waterval.
De reden achter de roodachtige kleur van de Bloedwatervallen
Hoewel de temperaturen in de droge valleien kunnen oplopen tot -60 °C, bevriest het water niet. Dit detail trok decennialang de aandacht van onderzoekers. Bij analyse van de gletsjer met een gespecialiseerde radar werd vastgesteld dat vijf miljoen jaar geleden de stijging van de zeespiegel een zoutwatermeer vormde in het oosten van Antarctica, dat later onder ijslagen werd bedolven.
Dit meer raakte geïsoleerd van de rest van het continent en bleef op meer dan 400 meter diepte. Na verloop van tijd werd het water zouter. Tegenwoordig bevat deze vloeistof een zoutconcentratie die drie keer hoger is dan die van zeewater. Door dat hoge zoutgehalte blijft het bij extreme temperaturen in vloeibare toestand.
Naast zout bevat het water van het subglaciale meer een hoog ijzergehalte, als gevolg van de wrijving tussen de gletsjer en de rotsachtige bodem. Dit water, dat geen contact heeft met de atmosfeer en zuurstofvrij is, sijpelt door scheuren in de Taylor-gletsjer en stroomt naar de oppervlakte. Bij contact met de lucht oxideert het ijzer, waardoor de karakteristieke rode kleur ontstaat.
Een natuurlijk laboratorium voor het zoeken naar buitenaards leven
De wetenschappelijke interesse beperkt zich niet tot de kleur. In het subglaciale meer leeft een gemeenschap van microben die al miljoenen jaren in totale duisternis, zonder zuurstof en onder extreme omstandigheden heeft overleefd.
Deze micro-organismen halen energie uit het scheiden van sulfaten met zuurstof. Vervolgens gaan ze een reactie aan met het ijzer in het water om die sulfaten te regenereren, waardoor een constante chemische cyclus ontstaat. Dit gesloten ecosysteem is uniek op aarde.
De extreme omstandigheden in het meer bieden waardevolle informatie voor de astrobiologie, omdat ze een omgeving vormen die vergelijkbaar is met mogelijke subglaciale habitats buiten de aarde. Soortgelijk onderzoek zou kunnen worden toegepast op hemellichamen zoals Mars, de maan Europa van Jupiter of Enceladus, een satelliet van Saturnus.
Een afgelegen en moeilijk bereikbare bestemming
De Bloedwatervallen en hun omgeving kunnen alleen worden bezocht per helikopter vanaf Antarctische wetenschappelijke bases of met gespecialiseerde cruises die over de Zee van Ross varen. Ondanks de afgelegen ligging blijft het fenomeen wereldwijd belangstelling wekken vanwege de unieke omstandigheden en de bijdrage aan de kennis over het leven in extreme omgevingen.
